résumé/ özet

Les parents ont le premier rôle à jouer dans l’éducation de leur enfant. Mais Il ya différentes façons de se conduire pour éduquer l’enfant.
Ce texte essaie d’exposer quelques façons excessives de faire, en montrant comment cela peut-il avoir un effet sur l’enfant.
Cocugun buyumesinde ebeveynlerin rolu oldukca onemlidir. Ama cocugu buyutmenin de farkli yollai vardir.
Bu yazida, bazi asiri anne baba tutumu gosterip, cocuk uzerindeki etkilerinden bahsedecegim.

 

 

Cocuk gelisiminde anne-babanin rolu cok onemlidir. Cocugun ailesi, onun ilk sosyallesme alanidir. Bu durumda, cocuga «  anne babanin davranisinin kopyasi » diyebiliriz.  Aile, cocugu sadece buyumede ve fizik olarak gelisiminde yardim etmez, onun iyi bir birey olmasi icin egitir.

Aile cocugu sosyal hayati icin hazirlar.  Yani ebeveyn cocuk iliskisi, cocugun buyudugundeki iliskileri kosullandirir. Cocuk ailesinde kisilik ve cinsiyet modellerini, sosyal kurallari, ve ahlaki degerli ogrenir.

Sadece bir ebeveyn tutumu yoktu, bazi aileler cok hosgurulu, bazilari asiri koruyucu, bazilari asiri otoriter olur.

Peki anne baba tutumlari nelerdir ? Cocuk uzerindeki etkileri nelerdir ?

 

Asiri hosgorulu anne baba tutumu : ebeveynlerin cocuklarina karsi hosgorulu olmalari, cocugun kendine guveni, sosyal hayati ve basarisi icin destekliyici olabilir. Fakat asiri hosgoru cocugu olumsuz anlamda etkiliyebilir. Asiri hosgorulu anne baba, cocugunun istedigine hemen cevap verir. cocuk istedigine engelsiz, zamansiz hemen ulasabilir. Cocuk beklemeyi, hakketmeyi, uzulmeyi, limitleri, hayal kirikligini ogrenmez ,oysa ki karsisindaki hayat bunlarla dolu. bu tutumda buyuyen bir cocugun agresif olmasi gayet normal.

 

asiri koruyucu anne baba : cocugunuz biraz uzaklastiginda hemen elini tutup yaniniza mi cekersiniz ? cocugunuzun yapabilecegi birseyi siz mi yapiyorsunuz ? Bu kadar koruyucu olmayin. Herseyi kontrol eden bir aile, cocugun kendi becerilerini fark etmesini engeller, ve dis dunyaya karsi kendini guvende hissetmemesini saglar. Cocuk buyudugunde, kendi yapabilecegi bir isi yapamayacagini dusunur, ve insanlara bagimli olabilir. Bu sebeple, cocugun sosyal haytinda problem cikabilir.
Asiri koruyucu tutumunun birkac nedeni : ailenin uzun sure cocuk sahibi olamamasi, ilk cocugun olmesi ya da engelli olmasi, yada ebeveynin kendi cocuklgunda olumsuz iz birakmis yasantisi.

 

asiri otoriter ebeveynler : otoriter tutumlu anne babalar, asiri kontrolludur ve cocuklariyla etkilesimlerinde daha az sicak iliski kurarlar. cocuklarini  kendi istedikleri gibi buyuturler ve onlarin istedikleri gibi davranmalarini beklerler. Bu zamanda, cocuklarin gelisimlerini goz onune almazlar. ailenin istedigi sekilde davranilmazsa, cocuk cezalandirilir.  Bu tutumda buyuyen cocuk, duygularini ifade edemez cunku anne babasi tarafindan duygusal destek gormez. Cocuk buyudugunde, baskidan dolayi sessiz, uslu, nazik ve dikkatli olur fakat kuskun, silik, cekingen, ve baskalarin etkisinden kolay kalabilir. Ayrica boyle buyuyen bir cocuk hayati boyunce mutsuz, surekli baski ve cezalara maruz kalmadan dolayi kendini suclama ya da saldirgan davranislar gosterebilir.

asiri ilgisiz : bu tutumda, anne baba kendi isleriyle ilgilenirler, cocuklarini kendi basina veya baskasina birakilar. Bu aileler cocuklarinin isteklerini anlamazlar, ve cocuk kendi basina kalir. Erken yasta cocuk sahibi olan ailelerde bu tutumu cok goruyoruz. COcuk, ihmal ve kotu muameleden dolayi olumsuz benlik algisi yetistirir, yani kendini kotu gorur. Bunun yuzunden diger kisilere bagimli olur ( cunku kendini degersiz hisseder), depresif tutumlar da gosterebilir.

mukemmeliyetci ebeveynler : bu tutumdaki anne babalar, ulasamadiklari amaclara kendi cocuklarinin potansiyellerine bakmadan ulasmalarini beklerer. Cocugun yaptigi isleri begenmezler, daha cok iyisini yapmasini isterler. cocuk ne yaparsa yapsin, anne babanin beklentisini karsilayamaz. aileler diger cocuklarin yaptiklarini daha cok begenirler. Bu sekil bir aileden yetisen cocuklar, bu agir beklentiler altinda ezilerek, saglikli bir kisilik yetistiremez. Butun hayati boyunca, cocuk hep basariya yonelik cabalar gosterir fakat bir turlu hedefine ulasamaz, hayal kirikligi yasar. Ailesinin beklentilerini bir turlu karsilayamayan cocuk kendinin degersiz ve basarisiz oldugunu dusunur.

 

Yukaridaki tutumlarin hepsi «  asiri » derecelerdedir. Bir cocuk icin en iyi tutum, hepsinin bir karisimi, yani, hosgorunun yaninda yeterince otoritlerlik, mukemmeliyitcilik ile birlikte cocugunun cocuk oldugunu unutmayan anne baba.
Cocugun bulundugu ortam onun icin guven verici ise, yani kendi hissetekilerini dile getirebiliyorsa, onun icin uygun bir ortam hazirlamissiniz demektir. Bu, cocugun sorumluluk duygusunu gelistirmesi icin de uygun bir ortamdir. GUven verici bu ortamda cocuklarin ozgurce gelismenine, yeteneklerin ortaya cikmasina ve kendilerini gerceklestirmelrine uygun ortam hazilarnis olunur.

 

kaynak : Erden, S. (2017) : Cocuk gelisiminde aile ortaminin rolu. Istanbul, Camlica Cocuk Yayinlari/148